VAKALO ART & DESIGN
Μεταπτυχιακό οπτικής επικοινωνίας
Έρευνα Ιστορία/Θεωρία II
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Τεχνολογία και σύγχρονη εκπαίδευση.
ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ: 2015 – 2016
Σπουδαστής: Ιγνατίου Κωνσταντίνος
Καθηγήτρια: Τσούρτη Σοφία
Τεχνολογία και σύγχρονη εκπαίδευση.
Συγκριτική παρουσίαση αντιτιθέμενων απόψεων.
Εκπαίδευση της αμάθειας ή εκπαίδευση για όλους;
λήψη μεταπτυχιακής εργασίας
Ο Άνθρωπος: ον έλλογο και τεχνολόγο.
Ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα που δεξιώνεται τον Λόγο και το γεγονός αυτό τον καθιστά ταυτόχρονα θαυμάσιο και δεινό μέσα σε αυτήν την τραγική μοναδικότητά του. Το ανθρώπινο ον λοιπόν, ως έλλογο υποκείμενο, δύναται να δημιουργεί πολιτισμό, υπερβαίνοντας τη φυσική συνθήκη, μετεωριζόμενο σε μία κατάσταση αέναου αυτοκαθορισμού, αυτοσυνείδησης και προόδου μέσα σε αυτό που αποκαλούμε ιστορία και το οποίο αποτελεί γνήσιο αποκύημα του πολιτισμένου ανθρώπου. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτού που καλούμε Λόγο κατέχει η τεχνολογία. Η τεχνολογία, εκκινώντας ίσως πρωταρχικά από την ανάγκη του έκθετου μέσα στην καταστροφικότητα των φυσικών στοιχείων ανθρώπινου όντος να προστατευθεί, συνδυάζει την επινόηση και την εφευρετικότητα με τη δημιουργικότητα και την παραγωγή, τη θεωρητική σύλληψη με την πρακτική αποτύπωσή της, και φτάνει να άγει τον άνθρωπο σε νέους κόσμους, παράλληλους του φυσικού κόσμου, σε συστήματα και τρόπους ύπαρξης και βίωσης παράλληλα και κάποιες φορές εντελώς ξένα από το φυσικό οικοσύστημα. Αυτά τα συστήματα, που δεν είναι άλλα από τα πολιτισμικά συστήματα, ποικίλουν και διαφοροποιούνται από εποχή σε εποχή. Έτσι, ο άνθρωπος, υπακούοντας στη μυθολογικο-τεχνολογική του μοίρα, ιδρύει αλλεπάλληλα πλαίσια ζωής, νέα πολιτισμικά περιβάλλοντα, μεταβάλλοντας τη φύση αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό μέσα στην αβυσσαλέα κίνηση της ιστορίας.
Η ιστορία του ανθρώπου δεν γράφεται εκ των προτέρων, αλλά ορίζεται μόνο τη στιγμή που συμβαίνει η ξαφνική λάμψη της ανθρώπινης δημιουργικότητας, η εφεύρεση μιας νέας τεχνολογίας. Αν υπάρχει μια κοσμική δύναμη που μπορεί να σκλαβώνει και να λυτρώνει, αυτή δεν είναι άλλη από την ευλογία ή κατάρα του ανθρώπου να προεκτείνεται τεχνολογικά. Η ανθρώπινη φύση περικλείει, όπως είπαμε, την υπόσχεση ενός μόνιμου και συνεχούς αυτοκαθορισμού, εξ’ αιτίας της αυτογνωσίας που δημιουργεί η θυελλώδης τεχνολογική προέκτασή του. Κάθε νέα τεχνολογία είναι εγγενώς επαναστατική και ανατρεπτική. Κάθε νέα τεχνολογία ανατρέπει την προηγούμενη κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική τάξη. Αλλάζουμε όταν αλλάζουν οι τεχνολογίες μας.2
Με την απλή και ανώδυνη πράξη της υιοθέτησης μιας νέας τεχνολογίας, γινόμαστε επαναστάτες, ανατροπείς της προηγούμενης τάξης, υπονομευτές του παλιού κόσμου μας, πράκτορες κοινωνικής αλλαγής. Δεν έχει σημασία το πώς μεταχειριζόμαστε το καινούριο μέσο, ούτε τι πιστεύουμε και τι πράττουμε. Με το μασάζ που κάνει στην αντίληψή μας το μέσο, η συνείδησή μας προσαρμόζεται στις δυνατότητες και τους περιορισμούς του κι ένα μικρό ή μεγάλο μέρος του παλιού κόσμου μας σβήνει.3
Η τεχνολογία του εκάστοτε μέσου, όσο εκπληκτική και αν είναι, εξαφανίζεται πίσω από οτιδήποτε εκπέμπεται από αυτό –γεγονότα, ψυχαγωγία, διασκέδαση, συζήτηση, επικοινωνία. Και όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να μιλάνε (όπως κάνουν πάντα) να συμφωνούν ή να διαφωνούν για το αν οι συνέπειες του μέσου είναι θετικές ή αρνητικές, αναφέρονται μόνο στο περιεχόμενο και όχι στη φύση του μέσου, δηλαδή, τον τρόπο λειτουργίας του και τις επιπτώσεις αυτής της λειτουργίας στην αλληλεπίδρασή της με τον άνθρωπο.
Αυτό, όμως, που διαφεύγει και στις δύο πλευρές, είναι αυτό που είδε ο Marshal Mc Luhan: ότι το μέσο είναι το μήνυμα, ότι, δηλαδή, το περιεχόμενο ενός μέσου έχει λιγότερη σημασία από το ίδιο το μέσο και τον τρόπο λειτουργίας του, ως προς την επιρροή του στον τρόπο που σκεπτόμαστε και δρούμε. Ως παράθυρό μας στον κόσμο και σε εμάς τους ίδιους, ένα δημοφιλές μέσο επηρεάζει καθοριστικά, αν όχι διαμορφώνει, την όψη του και την οπτική μας, φυσικά αν το χρησιμοποιούμε αρκετά, μεταβάλει την ύπαρξή μας, σαν άτομα ξεχωριστά καθώς και σαν κοινωνία. Οι επιδράσεις της τεχνολογίας δεν επισυμβαίνουν στο επίπεδο των γνωμών ή των εννοιών, αλλά τροποποιούν σταθερά και χωρίς αντίσταση αισθητηριακές αναλογίες ή πρότυπα αντίληψης. Τα μέσα επενεργούν είτε μαγικά είτε ζημιογόνα πάνω στο ίδιο το νευρικό σύστημα του ανθρώπου.4
Οι τεχνολογίες που έχουν εντονότερο επικοινωνιακό χαρακτήρα, κυριαρχούν σε κάθε ιστορική περίοδο και κοινωνία και καθορίζουν την κοινωνική οργάνωση, τις ανθρώπινες σχέσεις και τον κυρίαρχο τρόπο σκέψης. Προκαλούν επίσης ένα πλέγμα άλλων δευτερευουσών τεχνολογιών που ενισχύουν και κάνουν απόλυτη την κυρίαρχη τεχνολογία. Για παράδειγμα, η τεχνολογία της τυπογραφίας, που ήταν η πρώτη εκμηχάνιση της πολύπλοκης τέχνης της γραφής, όχι μόνο αποτέλεσε το πρότυπο κάθε μεταγενέστερης μηχανικής τεχνολογίας και γραμμικής οργάνωσης της κοινωνίας, αλλά το σημαντικότερο, προκάλεσε την ανάδυση του δυτικού ορθολογισμού, με άλλα λόγια ενός τρόπου σκέψης και αναπαράστασης της πραγματικότητας, ο οποίος αναπαράγει στο νοητικό επίπεδο την ομοιομορφία, την επαναληπτικότητα και τη διαδοχικότητα, δηλαδή τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της τυπογραφικής τεχνολογίας.
Στην παρούσα εργασία, θα ασχοληθούμε με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, το διαδίκτυο και κάποια από τα μέσα του, προσπαθώντας να κατανοήσουμε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της φύσης αυτών των αποκυημάτων της επαναστατικής ηλεκτρικής τεχνολογίας και κατ’επέκταση τον αντίκτυπό τους στον τομέα της εκπαίδευσης –τομέα νευραλγικό ο οποίος χαρακτηρίζει κάθε πολιτισμικό σύστημα από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας.
1. εικόνα του banner: Fabrizio Clerici. Collezione Il Minotauro accusa pubblicamente sua madre, 1952 Gnam Roma
2. Mάρσαλ Μακ Λούαν, Μίντια: Οι προεκτάσεις του Ανθρώπου, μτφ. Σπύρος Μάνδρος (Αθήνα: Κάλβος, 2000), 10
3. Marshall Mc Luhan, Understanding Media: The Εxtensions of Man, critical ed., ed. W Terrence Gordon (Corte Madera, CA: Gingko, 2003), 31.
4. Mάρσαλ Μακ Λούαν, Μίντια: Οι προεκτάσεις του Ανθρώπου, μτφ. Σπύρος Μάνδρος (Αθήνα: Κάλβος, 2000), 11
